مدل شایستگی چیست؟
مدل شایستگی رویکردی است که توسط تیم منابع انسانی در هر سازمان تهیه میشود که مهارتها، دانش و الزامات رفتاری خاصی را تعیین میکند که کارمند را قادر میسازد تا در ابتدا توانمندیهای خودش را توسعه داده و سپس کار خود را با موفقیت انجام دهد.
در واقع مدلهای شایستگی، چگونگی موفقیت عملکرد فردی در سازمان را برای هر شغل تعریف میکنند. این مدل برای شیوههای استخدام، مدیریت استعداد، آموزش و ارزیابی عملکرد اعمال قابل استفاده میباشد.
تفاوت بین شرح شغل و مدل شایستگی چیست؟
شرح شغل و مدل شایستگی تقریباً شبیه هم هستند زیرا به نظر میرسد هر دو توصیف میکنند که یک کارمند باید در آن شغل چه کاری انجام دهد. اما تفاوت در چیست؟ تفاوت این است که شرح شغل خلاصهای کلی از مهارتهای مورد نیاز برای یک شغل است، در حالی که یک مدل شایستگی علاوه بر مهارتهای مورد نیاز برای شغل، رفتارهای خاصی را ارائه میدهد که یک کارمند باید در محل کار انجام دهد تا بتواند موفق شود.
انواع شایستگی هایی که مدل را می سازند
هیچ لیست استانداردی از شایستگیها برای هر شغلی وجود ندارد. نوع شایستگی که به مدل شایستگی وارد میشود به نیازهای خاص شغل بستگی دارد. به عنوان مثال، شایستگیهای ذکر شده برای پیشخدمت رستوران به شدت با نیازهای یک حسابدار متفاوت است.
برای درک بهتر نوع اطلاعاتی که ممکن است شامل شایستگیها شود، میتوان آنها را به شاخههای زیر تقسیمبندی کرد:
1. شایستگیهای اصلی (عمومی)
شایستگیهای اصلی شامل مهارتهای پایه مورد نیاز سازمان برای همه کارکنان است. اینها چیزهای اساسی است که کارکنان باید انجام دهند. این از شرکتی به شرکت دیگر متفاوت است، زیرا به ارزشها، فلسفه و اهداف هر سازمان بستگی دارد، اما میتواند شامل الزامات اساسی مانند مهارتهای ارتباطی یا کار گروهی باشد. اکثر مشاغل به یک عنصر اساسی نیاز دارند تا بتوانیم تا حدی با افراد دیگر کار کنیم.
اهداف سازمان در شایستگیهای گستردهای منعکس میشود که قدرت و منحصر به فرد بودن سازمان را منعکس میکند.
پنج شایستگی اصلی عبارتند از:
ارتباط: توانایی انتقال مؤثر اطلاعات و ایدهها، چه به صورت شفاهی و چه به صورت نوشتاری، و گوش دادن فعالانه به دیگران.
حل مسأله: توانایی تجزیه و تحلیل مشکلات، شناسایی علل ریشهای و ایجاد راه حلهای خلاقانه، عملی و موثر.
کار تیمی و همکاری: توانایی کار موثر با دیگران، کمک به تصمیم گیری گروهی، به اشتراک گذاری دانش و تخصص و حل و فصل سازنده تعارضات.
سازگاری: ظرفیت سازگاری با موقعیتهای جدید، پذیرش تغییرات و یادگیری از تجربیات.
هوش هیجانی: توانایی تشخیص، درک و مدیریت احساسات خود و دیگران.
2. شایستگیهای عملکردی
شایستگیهای عملکردی مهارتها و رفتارهای خاص شغلی هستند که برای هر نقش منحصر به فرد هستند. به عنوان مثال، شایستگی یک پیشخدمت رستوران ممکن است توانایی رسیدگی موثر به شکایات مشتریان باشد، در حالی که شایستگی یک حسابدار ممکن است توانایی تجزیه و تحلیل نوع خاصی از دادههای مالی به منظور تهیه گزارش باشد.
شایستگیهای عملکردی باید توصیف کنند که چه رفتارها یا مهارتهایی باید انجام شود تا کارمند در جایگاه خود بهترین عملکرد را داشته باشد.3. شایستگیهای رهبریشایستگیهای رهبری اغلب برای نقشهای مرتبط با نظارت و مدیریت استفاده میشود، اگرچه میتوان آن را برای هر موقعیت شغلی که به یک کارمند برای رهبری دیگران نیاز دارد، اعمال کرد. این شایستگیها شامل مهارتهای رهبری و رفتارهایی مانند تواناییهای تصمیمگیری هستند.برخی از شایستگیهای رایج رهبری عبارتند از:ü مدیریت تغییرü تفکر استراتژیکü توانمندسازی دیگرانü مدیریت عملکردمدل های شایستگی برای چه مواردی استفاده می شوند؟مدلهای شایستگی برای انواع رویکردهای منابع انسانی استفاده میشوند، از جمله:استخداممدلهای شایستگی کاملاً توسعهیافته اغلب برای توسعه آگهیهای شغلی استفاده میشوند. هنگامی که آنها به خوبی تعریف شده و واضح باشند، سازمانها شانس بیشتری برای یافتن نیروی مورد نیاز حود دارند.مدیریت استعدادتعریف موفقیت در سازمان به عملکرد نیروی کار خلاصه میشود. یک مدل شایستگی میتواند تعریف کند که موفقیت عملکرد برای هر نقش در یک سازمان چگونه باید باشد. این معیار به منابع انسانی کمک میکند تا عملکرد هر شغل را با اهداف سازمانی مرتبط کند و همچنین اطمینان حاصل کند که استعداد کارکنان توسعه مییابد.ارزیابی عملکردمدلهای شایستگی، چارچوب مورد نیاز برای ارزیابی صحیح کارکنان در طول بررسی عملکرد را فراهم میکنند. هم کارمند و هم کارفرما فهرستی کاملاً مشخص از رفتارها و مهارتها دارند.قالب یک مدل شایستگیقالب یک مدل شایستگی برای هر شغل معین، بسته به سازمان و حرفه خاص متفاوت خواهد بود. هیچ استاندارد یا ساختار مورد نیازی وجود ندارد. اغلب، سازمانها قالب منحصر به فرد خود را برای مدلهای شایستگی خواهند داشت.
